Triển lãm TÔI VÀ CHÚNG TÔI của Dương Thùy Dương

Agnes và cành hoa trước mặt (IV),100x120cm, sơn dầu trên vải, 2025. Một tác phẩm trong triển lãm TÔI VÀ CHÚNG TÔI của Dương Thùy Dương

Bảo tàng Nghệ thuật Quang San giới thiệu tới công chúng triển lãm cá nhân mới nhất của họa sĩ Dương Thùy Dương mang tên TÔI VÀ CHÚNG TÔI. Lấy cảm hứng từ câu nói của Andy Warhol: “Bạn là ai không quan trọng, quan trọng là họ nghĩ bạn là ai”, triển lãm mở ra một cuộc đối thoại giàu tính triết luận về bản sắc trong thời đại hình ảnh thống trị, nơi con người vừa là chủ thể sáng tạo vừa là đối tượng bị định dạng bởi vô số lớp mô phỏng.

Trong kỷ nguyên số, mọi đường nét của đời sống đều có thể bị phóng đại, chỉnh sửa, làm đẹp, nhân bản hoặc bóp méo. Chính tại điểm giao nhau đầy bất an ấy, Dương Thùy Dương hướng thực hành của mình đến sự đan xen giữa cá nhân và tập thể, giữa bản ngã và cấu trúc vô hình chi phối con người hiện đại. Hình ảnh con cừu, bông hoa và nhân vật Agnes trở thành những biểu tượng nổi bật xuyên suốt triển lãm, mang ngôn ngữ “huyền thoại” theo cách Roland Barthes lý giải: những ký hiệu tưởng như quen thuộc nhưng lại tích tụ các lớp căng thẳng tư tưởng sâu xa.

Bản ngã: Hành trình đi tìm “viên thuốc đỏ”

Mẹ yêu con, 90×70,sơn dầu trên vải. 2024

Một trong những lát cắt ấn tượng nhất của triển lãm là sự xuất hiện của đàn cừu rực rỡ sắc màu, được số hoá và cách điệu. Không còn đại diện cho sự thuần khiết, đàn cừu của Dương trở thành ẩn dụ cho tính tiêu thụ, sự ngoan phục và những bản ngã bị “thiết kế”. Dưới vẻ lung linh của các bộ lọc làm đẹp, hình ảnh cừu phản chiếu trạng thái con người hôm nay: bị dẫn dắt bởi dòng chảy hình ảnh bất tận, nơi cái thật bị che phủ, còn sự chân thực nhường chỗ cho tính trình diễn.

Trong thế giới ấy, con người dễ dàng đánh mất khả năng nhận diện chính mình. Sự đồng nhất hóa, sao chép và tái tạo liên tục khiến bản sắc trở thành một sản phẩm – có thể chỉnh sửa, tối ưu và tiêu thụ. Dương Thùy Dương nhìn vào sự xô mờ của ranh giới thật – giả ấy bằng ánh mắt của người đứng bên lề, vừa thấu hiểu vừa hoài nghi.

Agnés và cành hoa trước mặt (III),118x88cm, sơn dầu trên vải, 2025

Đối diện với ảo ảnh là một hành trình khác: hành trình đi tìm “viên thuốc đỏ”: khát vọng thoát khỏi vô số tầng lớp hình ảnh chồng chéo. Trong nhiều tác phẩm chân dung tại triển lãm TÔI VÀ CHÚNG TÔI, Dương Thùy Dương khắc họa những gương mặt mờ nhòe, tan rã hoặc cuộn xoáy, như thể bản ngã đang liên tục biến đổi, không bao giờ trọn vẹn.

Nhân vật Agnes cầm bông hoa che mắt trở thành biểu tượng của hành động kháng cự: phản kháng trước cái nhìn giám sát của xã hội, từ chối sự kiểm soát vô hình. Bông hồng trong tay nhân vật cũng là một ẩn dụ mạnh: cái đẹp, khi bị giản lược thành bề mặt, trở thành công cụ đánh lạc hướng, khiến con người lãng quên sức nặng của thực tại.

Ẩn sau những lớp hình ảnh ấy là câu hỏi cốt lõi xuyên suốt thực hành của nghệ sĩ:

“Trong thời đại công nghệ, liệu con người có đang dần bị thay thế? Và nếu bản ngã được định nghĩa bằng hình ảnh, thì đâu là giới hạn của cái tôi?”

TÔI VÀ CHÚNG TÔI – Sắc thái ngôn ngữ và ranh giới vô hình

Cô gái Đông Dương, 90×70,sơn dầu trên vải, 2024

Tựa đề triển lãm mở ra một tầng nghĩa thú vị. Trong nhiều ngôn ngữ, “we” chỉ đơn thuần là “chúng ta”. Nhưng trong tiếng Việt, sự phân biệt giữa “chúng tôi” (không bao gồm người nghe) và “chúng ta” (bao gồm người nghe) vô tình hé lộ ranh giới của sự gắn kết và loại trừ. Dương Thùy Dương sử dụng chính sự tinh tế này để gợi mở thông điệp:

“Trong thời đại máy móc và con người đan xen, chúng ta đang thuộc về điều gì? Và chúng ta thực sự có đứng trong “we” của chính mình?”

Giữa ranh giới thật và giả, giữa đàn cừu sặc sỡ và những chân dung tan chảy, nghệ sĩ tạo nên một không gian để người xem tự soi chiếu. Thay vì đưa ra kết luận, triển lãm chủ động giữ lại những khoảng lặng, để mỗi người tự đối diện với câu hỏi: điều gì định nghĩa tôi trong thế giới phẳng của hình ảnh?

Những con cừu hạnh phúc, 160x120cm, sơn dầu trên vải, 2024

Sinh năm 1979 tại Hà Nội, Dương Thùy Dương là một nghệ sĩ thị giác nổi bật hiện sống và làm việc tại Berlin. Sau khi theo học Đại học Mỹ thuật Hà Nội, chị nhận học bổng tại Đại học Nghệ thuật và Thiết kế Burg Giebichenstein (Đức) và tốt nghiệp năm 2009. Đến nay, chị đã tham gia hơn 20 triển lãm cá nhân và nhóm tại nhiều quốc gia.

Cảm thức “lạc lõng trong thời đại số” trở thành nguồn năng lượng thúc đẩy thực hành nghệ thuật của Dương. Tác phẩm của chị luôn đứng giữa ranh giới của trừu tượng và siêu thực, giữa biểu tượng và bình phẩm. Khoảng cách giữa Hà Nội – Berlin, giữa cái tôi – xã hội, giúp chị giữ được một vị thế độc đáo: không hoàn toàn trong cuộc, cũng không hoàn toàn ngoài cuộc. Chính điểm nhìn ngoại biên ấy cho phép chị quan sát sâu sắc hơn những cấu trúc vô hình đang định hình đời sống đương đại.

Với TÔI VÀ CHÚNG TÔI, nghệ sĩ không tìm cách giải mã bản sắc, mà mở ra một không gian để khán giả tự bước vào hành trình ấy, một hành trình không hướng đến sự thuần khiết tuyệt đối, mà hướng đến tỉnh thức trong thời đại của những hình ảnh trung gian.