
Tác giả Từ Phương Thảo, NAG Ngô Nhật Hoàng tại Trung đoàn 910 (Tuy Hoà – 2017)
Hòa cùng không khí sôi nổi và tự hào 50 năm ngày Thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), tác giả Từ Phương Thảo cùng nhiếp ảnh gia Ngô Nhật Hoàng giới thiệu đến bạn đọc quyển sách 108 Phi công chiến đấu Việt Nam. Được sự giúp sức đầu tiên của bố – Đại tá phi công, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Từ Đễ, quyển sách đầu tiên của hai tác giả được in nội bộ gởi tặng đến các anh hùng vào đúng dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không”.
108 phi công chiến đấu Việt Nam dày gần 300 trang, được in song ngữ với hơn 600 hình ảnh. Sách hoàn thành nhờ những góp ý đáng giá từ ban cố vấn và những cá nhân uy tín. Đó là Đại tá phi công MiG-21 Hà Quang Hưng – Chuyên gia lịch sử; Đại tá phi công MiG-17 Lê Ngọc Sơn – Chuyên gia tác chiến; Đại tá phi công MiG-17 Từ Đễ – Chuyên gia huấn luyện và Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên – Chuyên gia lịch sử.

Nhiếp ảnh gia Ngô Nhật Hoàng trong buồng lái L-39
108 nhân vật có mặt trong tập sách không chỉ là các phi công tiêm kích huyền thoại như: anh hùng Nguyễn Văn Bảy, Vũ Ngọc Đỉnh, Phạm Tuân, Vũ Đình Rạng, Nguyễn Đức Soát… mà còn có các phi công bay đêm, ném bom, trực thăng, vận tải, trinh sát, thử nghiệm như đại tá Đỗ Thanh Hồng, Hồ Duy Hùng, Âu Văn Hùng, Nguyễn Xuân Trường, Nguyễn Văn Sửu… những người đóng góp thầm lặng vào chiến thắng của bộ đội Không quân Việt Nam.
Chính vì điều đó, cuốn sách này không liệt kê đơn thuần tiểu sử, những chiến công, mà còn ghi lại câu chuyện của những anh hùng qua lời kể hóm hỉnh của đồng đội hay những lời tâm tình chân thành, nhiều xúc cảm. Cũng chính từ lời kể đó, tác giả đã làm toát lên được phong thái điềm nhiên của những người lính phi công. Họ khiêm tốn, giản dị, xem việc trở thành phi công chiến đấu bình thường như bao công việc khác.
Cuốn sách được giới thiệu vào những ngày tháng Tư lịch sử: Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam, 50 năm chuyến bay lịch sử của Phi đội Quyết thắng dùng máy bay địch ném bom sân bay Tân Sơn Nhất, tham gia trận đánh đảo Wai, 50 ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025). Nhiều phi công kỳ cựu như đại tá Hoàng Biểu, đại tá Từ Đễ, Vũ Đình Rạng, Nguyễn Khánh Duy, Phạm Phú Thái… đã chia sẻ những ký ức sống động về những trận không chiến lịch sử, đặc biệt là trong Chiến dịch “ Điện Biên phủ trên không” trên bầu trời Thủ đô cuối năm 1972.

Hậu trường chụp bìa tại Trung đoàn 923 sân bay Thọ Xuân, Thanh Hoá

Hậu trường chụp phi công tại Trung đoàn 937 sân bay Thành Sơn, Phan Rang
Tác giả Từ Phương Thảo chia sẻ:
“Phần lớn nội dung của quyển sách do ban cố vấn viết, tôi chỉ là người góp nhặt và sắp xếp để cuốn sách được hoàn chỉnh. Việc chọn số 108 gắn liền với các phi công chiến đấu mang tính biểu tượng và tôn vinh các bác. Trong quá trình thực hiện sách, tôi cũng phải nhiều lần nâng lên đặt xuống để cân đối. 108 chỉ là con số đơn cử những gương mặt khác nhau ở những khía cạnh khác nhau của nghề phi công”
Hơn 600 hình ảnh tư liệu về các thế hệ phi công anh hùng của Không quân Việt Nam cho đến thế hệ phi công trẻ hiện đang ngày đêm bảo vệ Tổ quốc như một sợi dây kết nối mãnh liệt giữa xưa và nay, giữa quá khứ và hiện tại. Hình ảnh thế hệ phi công anh hùng được hai tác giả sưu tầm, chụp tại nhà riêng của các phi công. Công tác thu thập tài liệu theo tác giả Từ Phương Thảo tuy vất vả nhưng thú vị:
“Chúng tôi như chạm được vào kỷ niệm của các bác khi đến tận nhà, được các bác mang album ra xem. Có phi công từ lâu mất liên lạc với đồng đội, ít giao tiếp và không thích chụp hình, một phần vì muốn giữ lại hình ảnh oai hùng thời trẻ hoặc bản thân vướng vào “sự cố” trong nghề bay – điều mà phi công thời chiến trong hoàn cảnh ngặt nghèo thường phải đối mặt, nên chúng tôi phải cố gắng thuyết phục để các bác đồng ý xuất hiện”.

Trang cuối – Bầu trời ghi nhớ tất cả

Trang về AHLLVTND Ace Lê Thanh Đạo, phi công đã hạ 6 máy bay Mỹ
Tác giả giãi bày đầy xúc động:
“Chúng tôi – những người được sinh ra khi cuộc chiến đã gần kết thúc, có may mắn không phải tận mắt chứng kiến chiến tranh nhưng qua những trang sách cũ, những câu chuyện được nghe từ khi còn thơ bé, ấn tượng về người lính thế hệ cha anh, niềm vui và cả những nỗi buồn của họ luôn khiến chúng tôi ghi nhớ, trăn trở, cảm động và tự hào.
Tự hào là con của người lính Không quân, với kiến thức về nghề cùng sự nhạy cảm về nghệ thuật may mắn có được, chúng tôi tin vào bản thân cảm nhận vẻ đẹp, hiểu được một phần cảm xúc của những người lính phi công cùng chiến công của họ năm xưa mỗi khi được ngắm nhìn những vai áo sờn gắn quân hàm xanh đã bạc, chiếc mũ bay đã cũ, những tấm huân chương dù ít ỏi hay trĩu nặng bên ngực áo, của những ánh mắt đã quen hướng về một nơi nào đó rất xa vẫn sáng rực lên mỗi khi kể lại chuyến bay kỷ niệm, của những mệt mỏi, mất mát và cả những thanh thản, thăng trầm khi người lính Không quân ấy hoàn thành nhiệm vụ lớn của đời mình và trở về với mặt đất, trở về với quê nhà, nơi có người bạn đời, nơi có cánh đồng, ngôi nhà cũ cùng lũ cháu nội ngoại vây quanh ông…
Đó là nguồn cảm hứng để chúng tôi thực hiện những hình ảnh này – ghi lại một phần quá khứ của Không quân anh hùng qua chân dung 108 người lính bay quả cảm của bầu trời Việt Nam”.
Bên cạnh chân dung các anh hùng, tác giả còn trích lược một số thông tin từ sách của chính những phi công ngày ấy để diễn giải các thuật ngữ như “bay đêm”, “đánh quần”, “chiến tranh điện tử”…, bổ sung kiến thức và hình ảnh của các dòng máy bay từng đối đầu với không quân Mỹ, hoặc mô tả ngắn gọn những thông tin lịch sử về các mốc chính trong chiến thắng của bộ đội Không quân. 108 Phi công chiến đấu Việt Nam vì thế, trở thành cuốn tư liệu bằng hình quý giá, toàn diện, sinh động và công phu về không quân Việt Nam thời chiến và cả trong huấn luyện thời bình.

Trang giới thiệu về Trung đoàn 921 – Yên Bái

Trang giới thiệu về Trung đoàn 940 – Phù Cát
Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên (nguyên Hiệu trưởng Trường Phi công Bay Việt) chia sẻ về cuốn sách đặc biệt này:
“Một cuốn sách song ngữ mới về Không Quân và Phi Công Việt Nam – rất giá trị về cả nội dung lẫn hình thức trình bày. Sách là một công trình nghiên cứu sưu tầm, công phu, độc đáo (không thiếu phần hóm hỉnh) từ các nguồn thông tin lẫn hình ảnh đa dạng, cả từ trong nước lẫn quốc tế. Với rất nhiều hình ảnh (ảnh màu & đen trắng) cùng các thông tin ngắn gọn và cô đọng về các thế hệ phi công anh hùng của Không quân Việt Nam từ thời kỳ chiến tranh oanh liệt cho đến thế hệ phi công trẻ hiện nay làm chủ các cánh bay hiện đại và đang ngày đêm canh giữ, bảo vệ bầu trời tổ quốc…. Chắc chắn cuốn sách sẽ trở thành hành trang không thể thiếu đối với những ai mang trong tim tình yêu bầu trời và niềm tự hào về lịch sử hào hùng của Không quân Việt Nam”.
Song song với buổi ra mắt sách là Triển lãm ảnh 12 Anh hùng Không quân và Ace (át chủ bài, bắn rơi từ 5 máy bay trở lên) gồm: Ace Nguyễn Văn Bảy, Ace Vũ Ngọc Đỉnh, Ace Nguyễn Đăng Kính, Ace Nguyễn Đức Soát, Ace Mai Văn Cương, Ace Lê Hải, Ace Lê Thanh Đạo, Ace Nguyễn Văn Cốc, Ace Phạm Thanh Ngân, Anh hùng LLVTND Trần Hanh, Anh hùng LLVTND Hồ Văn Quỳ và Anh hùng LLVTND Phạm Tuân.
TIN LIÊN QUAN:
SÁCH HAY: “GIA ĐÌNH, BẠN BÈ VÀ ĐẤT NƯỚC” CỦA NGUYÊN PHÓ CHỦ TỊCH NƯỚC NGUYỄN THỊ BÌNH
SÁCH HAY VỀ LỊCH SỬ ISRAEL: CÂU CHUYỆN VỀ SỰ HỒI SINH CỦA MỘT DÂN TỘC
Harper’s Bazaar Vietnam