Truyện Kiều – Bản Tiên Điền: Phiên bản do chính hậu duệ của Nguyễn Du biên soạn có gì độc đáo?

Truyện Kiều – Bản Tiên Điền do dòng họ Nguyễn Tiên Điền chủ trì biên soạn đã chính thức ra mắt ở TP.HCM trong ngày 11/12. Đây là phiên bản đặc biệt, phát hành giới hạn 1.000 cuốn.

Truyện Kiều – Bản Tiên Điền do chính dòng tộc Nguyễn Tiên Điền của Nguyễn Du chủ trì biên soạn được giới thiệu chính thức tại phía Nam qua hình thức trực tiếp – trực tuyến.

Sự kiện có sự tham dự của ông Nguyễn Hải Nam – Chủ tịch Hội đồng gia tộc Nguyễn Tiên Điền, ông Trần Đình Tuấn – Phó chủ tịch Hội Kiều học Việt Nam, tiến sĩ Nguyễn Nam – giảng viên ĐH Fulbright Việt Nam, luật sư Ngô Tiến Nhân, đại diện các hiệp hội văn hóa và đông đảo sinh viên.

Các khách mời, diễn giả tại sự kiện cùng Truyện Kiều – Bản Tiên Điền – ấn bản đặc biệt phát hành giới hạn 1.000 cuốn.

Việc lựa chọn địa điểm tổ chức tại Trường Đại học Fulbright Việt Nam, một môi trường liên kết quốc tế cùng các sinh viên dẫn đầu làn sóng hội nhập quốc tế, càng khiến giá trị Kiều được lan tỏa rộng hơn.

Sự kiện thu hút người tham dự từ nhiều thế hệ, bao gồm các nhà Kiều học…

Cho đến những bạn sinh viên, tham gia đối thoại cùng các chuyên gia.

Sự kiện ra mắt Truyện Kiều – Bản Tiên Điền là bước khởi động cho chuỗi hoạt động đưa di sản Nguyễn Du & Truyện Kiều thành hạt nhân cho các dự án văn hóa, giáo dục và giao lưu quốc tế giai đoạn 2025–2035, theo chiến lược công nghiệp văn hoá của Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch.

Dòng họ Nguyễn Tiên Điền đưa “gia bảo” bước ra thế giới, đóng góp cho sự giàu đẹp của văn hóa Việt

Ông Nguyễn Hải Nam – Chủ tịch Hội đồng gia tộc Nguyễn Tiên Điền – phát biểu tại sự kiện.

Truyện Kiều là tác phẩm truyện thơ đã có 260 năm tuổi của đại thi hào Nguyễn Du, được đại chúng lẫn giới chuyên môn xét vào hàng kinh điển trong văn học Việt Nam với tầm ảnh hưởng đến nhân loại, trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm hay hình thức sáng tạo văn học dân gian khác.

Ông Trần Đình Tuấn – Phó chủ tịch Hội Kiều học, nhận xét những nhân vật trong Truyện Kiều của Nguyễn Du luôn giữ được tâm hồn và phẩm chất của người Việt, trở thành hệ quy chiếu đạo đức cho nhiều thế hệ.

Về mặt ngôn ngữ, đây là một tác phẩm thuần Việt có sự hòa quyện tài tình giữa ngôn ngữ văn học và ngôn ngữ dân gian, ăn sâu vào đời sống của mọi tầng lớp. Nổi trội nhất là khả năng tôn vinh tính nhạc của ngôn ngữ Việt, qua cách Nguyễn Du sáng tác lượng lớn các cặp tiểu đối, vận dụng khéo léo các quãng ngắt nghỉ.

Truyện Kiều còn thể hiện được cách Nguyễn Du tiếp thu văn hóa thế giới, lấy những tứ thơ, điển tích, những điểm đẹp trong kho tàng văn chương nhân loại rồi “Việt hóa” qua lối thơ lục bát mượt mà, đậm đà tâm hồn Việt. Công trình tiếng Việt vĩ đại này của Nguyễn Du từng được nhà văn Phạm Quỳnh ghi nhận: “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn, tiếng ta còn, nước ta còn”.

Ông Trần Đình Tuấn – Phó chủ tịch Hội Kiều học phát biểu.

Tuy nhiên, bản Truyện Kiều gốc của đại thi hào Nguyễn Du đến nay vẫn lưu lạc. Con cháu trong dòng họ Nguyễn Tiên Điền của Nguyễn Du, đứng trước di sản nhân loại của tiền nhân, đã luôn ấp ủ mong muốn có được một bản Truyện Kiều gần gũi với nguyên tác nhất, do chính dòng tộc chủ trì biên soạn. Phiên bản này sẽ vừa là gia bảo dòng họ, là lời tri ân của thế hệ tiếp nối với đại thi hào Nguyễn Du.

Quan trọng hơn hết, Truyện Kiều – Bản Tiên Điền là cách mà dòng họ Nguyễn Tiên Điền làm tròn trách nhiệm với dân tộc, phát huy giá trị của Truyện Kiều trong nền văn hóa đương đại, đặc biệt hướng tới thế hệ trẻ – những sứ giả văn hóa trong kỷ nguyên không biên giới trên không gian mạng, để họ lan tỏa sự giàu đẹp và trong sáng của tiếng Việt. Tương tự như cách mà trong suốt chiều dài lịch sử của Việt Nam, các dòng họ luôn là nền tảng căn cơ nhất giúp duy trì tri thức, nhân cách, văn hóa và bản sắc dân tộc, với kho tàng các vật thể, sách cổ, sắc phong, kiến trúc truyền đời.

Có gì khác biệt về phiên bản Truyện Kiều – Bản Tiên Điền?

Hệ thống dẫn giải được trình bày rõ ràng, bắt mắt và gãy gọn về nội dung của trích đoạn, bẻ nghĩa câu chữ để độc giả dễ dàng cảm thụ ngôn ngữ của Truyện Kiều.

Trước nhất là tính khoa học. Truyện Kiều – Bản Tiên Điền là phiên bản do chính dòng tộc Nguyễn Tiên Điền chủ trì biên soạn. Với tham vọng làm ra một phiên bản đáng tin cậy, trung thực nhất với nguyên tác của đại thi hào Nguyễn Du, các hậu duệ đã tìm đến các bản Nôm và bản Quốc ngữ từ hơn 160 năm sưu tầm và nghiên cứu Kiều, sau đó làm việc với các nhà Kiều học, các chuyên gia học thuật có trên 15 năm kinh nghiệm khảo cứu, hiệu đính văn bản qua các buổi tọa đàm, trải qua quá trình nghiên cứu dài hơi, nghiêm ngặt để đối chiếu, chắt lọc thông tin.

Nhóm biên soạn có nhiều hiệu đính để đảm bảo sự nhất quán trong cách trình bày so với các phiên bản trước, đồng thời đưa ra các ghi chú, lối chú thích rõ ràng, dễ đọc để lý giải được cái đẹp, cái hay trong cách Nguyễn Du sử dụng từ ngữ, câu chữ, điển cố. Đi kèm theo đó là hệ thống chỉ dẫn, bản đồ văn bản để giúp người đọc tiếp cận cả “câu chữ Kiều” lẫn lịch sử văn bản ra đời cách đây 260 năm một cách minh bạch và dễ kiểm chứng.

Ông Trần Tuấn Anh, đại diện truyền thông ban tổ chức chuỗi sự kiện văn hoá Nguyễn Du & Truyện Kiều – Hành trình Di sản 2025 – 2035, cho hay, những phần ghi chú cụ thể dưới mỗi trích đoạn thơ là do các chuyên gia từ Hội Kiều học cắt nghĩa và giải thích lại từng đoạn văn bản một cách công phu, bẻ nhỏ từng chữ để cho người đọc có thể hiểu và cảm thụ được chính xác không gian văn hóa đặc sắc mà đại thi hào Nguyễn Du đã xây dựng trong Truyện Kiều.

Thứ hai, tính mở: Thay vì “đóng khung” như một bản chuẩn duy nhất, Truyện Kiều – Bản Tiên Điền được giới thiệu như nền tảng tham chiếu mở cho việc nghiên cứu, dịch thuật, giáo dục và sáng tạo nghệ thuật. Nhóm chủ biên dự án luôn chủ động đối thoại với giới học thuật trong và ngoài nước, với tinh thần cởi mở cho các điều chỉnh và khảo cứu thêm trong tương lai.

Truyện Kiều – Bản Tiên Điền là một phiên bản có nhiều chỉnh sửa về tính mỹ thuật, đưa ra hệ thống tranh minh họa sống động.

Thứ ba, tính mỹ thuật. Truyện Kiều là hệ quy chiếu thẩm mỹ cho nhiều thế hệ, từ kiến trúc như đình làng, đến nghệ thuật sân khấu như chiếu chèo, câu ca dân gian và cả diễn ngôn học thuật đương đại. Mỹ thuật không phải ngoại lệ. Phiên bản Truyện Kiều – Bản Tiên Điền tập hợp hình ảnh minh họa sinh động từ các họa sĩ Việt Nam – những người được truyền cảm hứng từ Truyện Kiều để phát triển thành những tác phẩm nghệ thuật với màu sắc và sức sống riêng.

Theo ông Trần Tuấn Anh, Truyện Kiều – Bản Tiên Điền như một “từ điển mỹ thuật” với lượng tranh minh họa kỷ lục trong các phiên bản Kiều từ trước đến nay.

Việc sắp đặt những bức tranh minh họa từ các họa sĩ Việt là lối trình bày trang trọng nhưng vẫn thân thiện với người đọc trẻ. giúp bố cục sách trở nên rõ ràng hơn, gần với nhịp kể truyện hiện đại. “Tranh được ứng dụng để minh họa cho từng trích đoạn nhỏ, giúp các độc giả trẻ thu hẹp khoảng cách với những giá trị văn hóa xưa cũ, giúp trí tưởng tượng và nhận thức về câu chuyện của họ được thông tỏ hơn”, ông Tuấn Anh phân tích.

Ông Trần Tuấn Anh, đại diện truyền thông ban tổ chức chuỗi sự kiện văn hoá Nguyễn Du & Truyện Kiều – Hành trình Di sản 2025 – 2035, trò chuyện với Harper’s Bazaar Việt Nam.

Tính mỹ thuật nổi trội của phiên bản Truyện Kiều – Bản Tiên Điền còn là điều kiện thuận lợi cho các dạng chuyển thể/cải biên như sân khấu, điện ảnh, podcast, truyện tranh, trò chơi – những loại nội dung dễ dàng lan tỏa trên không gian số, thể hiện được cách nhóm biên soạn thấu hiểu, nghiên cứu kỹ lưỡng về cách mà thế hệ trẻ đang khai thác các sản phẩm văn hóa di sản, những câu chuyện cũ, mang cho những tác phẩm này màu sắc mới trọng cuộc sống hàng ngày.

“Đây là một tác phẩm có văn bản, có tranh minh họa, gần giống như một storyboard đầy đủ để các độc giả tìm hiểu”, ông Trần Tuấn Anh nhận xét.

Truyện Kiều: Tuyệt tác trăm năm với những giá trị bất hủ ở đa lĩnh vực

TS. Nguyễn Nam phát biểu tại sự kiện, liên hệ những giá trị của Truyện Kiều với khoa học nghiên cứu hiện đại.

Khi nhìn nhận giá trị của Truyện Kiều trong bối cảnh đương đại, TS. Nguyễn Nam cho rằng tác phẩm hoàn toàn có thể được xem như một “kho tư liệu” giàu giá trị cho các nghiên cứu hiện đại, từ sang chấn tâm lý (trauma studies) đến những cấu trúc quyền lực trong xã hội.

Doanh nhân Đào Phượng Thúy, CEO của ATIM Consulting, mở rộng giá trị của Truyện Kiều qua lăng kính quản trị – tổ chức doanh nghiệp. Qua nhiều năm tư vấn quản trị doanh nghiệp, chị nhìn thấy mối liên kết chặt chẽ giữa những giá trị Nhân – Hiếu – Nghĩa – Trí – Tín truyền tải trong Truyện Kiều với ba trọng tâm tiêu chuẩn ESG – Environmental (Môi trường), Social (Xã hội) và Governance (Quản trị doanh nghiệp) – trong quản trị tổ chức, một chuẩn mực cần thiết để các doanh nghiệp Việt có được sự công nhận của thị trường quốc tế.

Từ trái sang, TS. Nguyễn Nam, doanh nhân Đào Phượng Thúy, luật sư Ngô Tiến Nhân chia sẻ những nhận định của họ về giá trị Truyện Kiều ở đa lĩnh vực.

Chị liên hệ giá trị Nhân với cả ba tiêu chuẩn ESG, đặt con người làm trung tâm cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, hay chữ Hiếu liên hệ đến tiêu chuẩn Xã hội, nói lên trách nhiệm của doanh nhân trong việc làm rạng danh gia đình, dòng họ, đất nước… Nữ doanh nhân khẳng định:

“Nếu thế giới trong thế kỷ 21 coi ESG là chuẩn mực quản trị, thì người Việt Nam cách đây 260 năm đã có được những đạo lý rất tương đồng nhờ trực giác tài tình của Nguyễn Du. […] Trong kỷ nguyên hội nhập hiện nay, đó là một lợi thế rất lớn cho người Việt khi “ESG bản Việt” này đã ăn sâu vào văn hóa thông qua Truyện Kiều. Bước ra thế giới, chúng ta có tự tin về bản sắc, căn tính của mình để cùng nhau phát huy những di sản này”.

Những giá trị đó càng sáng tỏ, Truyện Kiều – Bản Tiên Điền lại càng cho thấy được sự cấp thiết và là một phiên bản trung thực với những giá trị của nguyên tác, cùng hình thức thể hiện hiện đại, gần gũi, dễ nắm bắt, để những người trẻ có thể dễ dàng tiếp cận, cảm nhận, thấu hiểu và lan tỏa những giá trị văn hóa đến từ những áng thơ tuyệt tác.

Đây là một tác phẩm có giá trị ứng dụng từ cấp độ tổ chức đến cá nhân. Các trường đại học, tổ chức giao dục trong và ngoài nước tích hợp vào hoạt động giảng dạy đa bộ môn, để doanh nghiệp và các tổ chức xã hội quan tâm đến ESG ứng dụng để nâng cao văn hóa doanh nghiệp.

Những bước đi tiếp theo của Truyện Kiều – Bản Tiên Điền trong chuỗi liên hoan văn hóa Nguyễn Du & Kiều – Hành trình Di sản 2025 – 2035

Truyện Kiều – Bản Tiên Điền phiên bản đặc biệt đã được ra mắt giới hạn 1.000 cuốn có đánh số tại sự kiện. Trước Tết Nguyên đán, nhóm biên soạn sẽ phát hành thêm phiên bản phổ thông cho đại chúng.

Hướng đến năm 2027, Truyện Kiều – Bản Tiên Điền dự kiến sẽ có phiên bản thứ ba là bản song ngữ Anh – Việt để làm quà tặng quốc gia trong các sự kiện ngoại giao. Nhóm thực hiện đang có kế hoạch phối hợp với các giáo sư và dịch giả tại Hoa Kỳ để xây dựng phiên bản này.

Truyện Kiều – Bản Tiên Điền đồng thời là một phần quan trọng trong chuỗi sự kiện mang tên Nguyễn Du & Kiều – Hành trình Di sản 2025 – 2035, hướng tới kỷ niệm 260 năm ngày sinh Nguyễn Du và mở ra giai đoạn đưa Truyện Kiều vào giáo dục – văn hóa – giao lưu quốc tế trong 10 năm tới, với nhiều hoạt động đặc sắc trải dài Bắc – Trung – Nam, đa dạng hình thức từ tọa đàm học thuật, workshop sáng tạo, chương trình kết nối với cộng đồng cũng như các dự án số hóa, tạo ra sân chơi sáng tạo cho giới trẻ.

“Đây là chuỗi sự kiện đa điểm cầu, được triển khai với nhiều hoạt động tại ba miền Bắc – Trung – Nam. Mỗi hoạt động cùng chung mục tiêu tôn vinh và lan tỏa di sản Truyện Kiều, qua đó khuyến khích cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, quay trở lại và gắn bó với những giá trị di sản đặc sắc của văn hóa Việt Nam,” ông Trần Tuấn Anh đúc kết.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:

• VỀ MIỀN BÍ ẨN: HÀNH TRÌNH PHÁ VỠ KỲ VỌNG VÀ TRỞ VỀ VỚI TIẾNG GỌI NỘI TÂM

• TRANH ĐÔNG HỒ ĐƯỢC UNESCO GHI DANH LÀ DI SẢN VĂN HOÁ PHI VẬT THỂ CẦN BẢO VỆ KHẨN CẤP

Harper’s Bazaar Việt Nam