Nguyễn Công Trí: Chữ Tài liền với chữ Tai?

Nhà thiết kế Nguyễn Công Trí cùng ê-kíp và dàn người mẫu sau show diễn ở Tuần lễ thời trang New York năm 2019. Ảnh: Tonya Matyu Tribunalova

Thông tin nhà thiết kế Nguyễn Công Trí cùng cộng sự bị bắt vì phát hiện có liên quan và sử dụng trái phép ma túy đã làm rúng động làng thời trang Việt. Khó ai có thể tin rằng người được gọi là “anh cả của làng thời trang Việt Nam”, người tiên phong đưa thời trang Việt ra khỏi biên giới và tiếp cận các ngôi sao hạng A, sẽ dùng ma tuý.

Nhìn ra thế giới, trong giới giải trí và nghệ thuật, không thiếu những nhân vật từng sử dụng chất hướng thần. Từ bia rượu, thuốc lá đến các chất cấm nặng đô hơn, trạng thái lâng lâng, bay bổng mang đến cho người sử dụng những cảm hứng nhất thời. Họ bảo cảm giác này giúp họ tăng khả năng sáng tạo.

Một vài kiệt tác của nhân loại từng ra đời dưới sự ảnh hưởng của chất kích thích

Phim The Old Man and the Sea (1958)

Đại văn hào Ernest Hemingway là một trong những nghệ thuật gia nổi tiếng nhất đối mặt với chứng nghiện rượu nghiêm trọng trong suốt cuộc đời. Tác phẩm Ông Già và Biển Cả chính là một ví dụ cho thấy cách chất gây nghiện – ở trường hợp của ông, là rượu mạnh – ảnh hưởng đến cuộc đời ông.

Nhân vật chính, Santiago, là hiện thân của cuộc đấu tranh chống lại những nghịch cảnh khắc nghiệt, cũng giống như cuộc chiến của Ernest Hemingway với chứng nghiện ngập. Có thể ví cuộc chiến dai dẳng giữa Santiago với con cá marlin như cuộc đấu tranh nội tâm của đại văn hào. Nhiều khoảnh khắc trong tác phẩm miêu tả sự phấn khích và tuyệt vọng, phản ánh những thăng trầm thường gắn liền với việc say xỉn.

Phim Dune: Hành Tinh Cát. Ảnh: Warner Bros.

Tác phẩm Dune: Hành Tinh Cát của Frank Herbert cũng được sáng tác dưới sự ảnh hưởng của các chất hướng thần. Khái niệm về hỗn hợp gia vị giúp tăng cường khả năng trí tuệ và kéo dài tuổi thọ trong truyện có thể được xem là ẩn dụ cho trải nghiệm sử dụng ma túy.

Tuy nhiên, bản thân Frank Herbert không phải là người nghiện ngập. Ông thử nghiệm với chất kích thích, gây ảo giác có chừng mực. trong các tác phẩm của mình, ông luôn đưa ra quan điểm rằng hãy thận trọng về hậu quả của sự lệ thuộc vào bất kỳ điều gì. Trong Dune: Hành Tinh Cát, gia vị vừa là nguồn sức mạnh to lớn, vừa là chất dẫn đến nghiện ngập và biến động xã hội. Những chi tiết mô tả này phản ánh sự hiểu biết sâu sắc của Herbert về thói quen sử dụng chất gây nghiện.

Amy Winehouse biểu diễn ở Munich năm 2007. Ảnh: Getty Images

Ở địa hạt âm nhạc, chúng ta có Amy Winehouse. Giọng ca người Anh là một tên tuổi tiêu biểu cho việc “thiên tài và kẻ điên chỉ cách nhau một ranh giới mong manh”. Các sáng tác của cô thường phản ánh những rối loạn cảm xúc và việc vật lộn với việc lạm dụng chất kích thích.

Ví dụ, Back To Black, một trong những ca khúc nổi tiếng nhất của Amy Winehouse, khắc họa cảm giác mất mát và tuyệt vọng thường đi kèm với chứng nghiện ngập, và ám chỉ việc không thể thoát khỏi những thói quen xấu. Còn Rehab, ca khúc đoạt giải Grammy năm 2008, đề cập trực tiếp đến việc cô phản kháng việc điều trị chứng nghiện rượu.

Sử dụng chất gây nghiện có thật sự tốt cho các nghệ sĩ?

Elvis Presley là một trong những ngôi sao đã mất vì nghiện ma túy, thuốc giảm đau

Đúng là có một số người thực sự thăng hoa sáng tạo khi trong cơn nghiện. (Nhưng đừng quên số người sáng tạo không cần chất gây nghiện nhiều hơn rất nhiều). Và đau lòng hơn, nhiều người làm trong ngành nghệ thuật và giải trí từng phải trả giá đắt cho cơn nghiện của mình.

Đại văn hào Ernest Hemingway, khi ngày càng sa đà vào rượu, đã tự sát năm 1961. Một cây bút kỳ cựu khác, F. Scott Fitzgerald, người đã sáng tác nên Gatsby Vĩ Đại, mất vì đau tim, một triệu chứng liên quan đến thói quen nghiện rượu không thể cai của ông.

Nhiều giọng ca vĩ đại của thế kỷ 20, như Elvis Presley, Michael Jackson và Whitney Houston, cũng là những người không thể vượt qua khỏi việc nghiện ma túy. “Vua nhạc Rock’n’Roll” Elvis Presley mất khi mới 42 tuổi vì suy tim do lạm dụng thuốc giảm đau và amphetamines. “Ông hoàng nhạc Pop” Michael Jackson qua đời do ngộ độc propofol, khi phụ thuộc vào nó như thuốc ngủ. Còn Whitney Houston, diva huyền thoại với bản hit I Will Always Love You, đã mất do dùng ma túy, cần sa và thuốc an thần.

Gần đây hơn, chúng ta có câu chuyện đau lòng về Heath Ledger, diễn viên thủ vai Joker trong phim The Dark Knight (2008). Là một ngôi sao triển vọng có kỹ năng diễn xuất nhập vai xuất thần, Heath Ledger lại nghiện ma túy cùng nhiều loại thuốc kê đơn như thuốc chống trầm cảm. Đang ở đỉnh cao sự nghiệp, Heath Ledger đã mất vì ngộ độc thuốc khi mới 28 tuổi; thậm chí còn chưa kịp chạm tay vào tượng vàng Oscar mà anh giành được cho vai diễn Joker.

“Chữ Tài liền với chữ Tai một vần”

Show CONG TRI Xuân Hè 2022 ăn mừng khai trương không gian cửa hàng lịch sử trên đường Đồng Khởi của nhà thiết kế Nguyễn Công Trí.

Nguyễn Du đã viết câu thơ” “Có Tài mà cậy chi Tài / Chữ Tài liền với chữ Tai một vần” trong tác phẩm Truyện Kiều. Tài năng có thể mang lại vinh quang, tiền bạc, danh vọng và quyền lực cho một người, nhưng cái tài đó cũng có thể sinh ra nhiều hệ lụy nếu không được kiểm soát, có thể gây hại cho người khác và cho chính mình.

Trở lại với trường hợp của nhà thiết kế Nguyễn Công Trí, những thông tin hiện nay mới chỉ cho biết anh có tham gia sử dụng ma tuý. Mức độ và tần suất sử dụng nặng nhẹ đến đâu, chưa ai biết vì chưa có thông báo chính thức. Tuy nhiên, chỉ thông tin này đã đủ làm hào quang và danh dự của nhà thiết kế bị thương tổn trầm trọng.

Trong khi chờ đợi kết luận của toà án và cơ quan chức năng, bài học trước tiên những người sáng tạo cần rút ra cho mình là: sử dụng chất gây nghiện không mang đến hoa thơm quả ngọt lâu dài. Các chất gây ảo giác có thể tạo ra những cảm giác lâng lâng khác lạ, cung cấp một lối thoát tạm thời khỏi thực tế, hay mang đến cách nhìn đời siêu thực vì trạng thái ý thức thay đổi. Tuy nhiên, đi đôi với những hưng phấn ngắn hạn là những hậu quả tiêu cực về mặt cảm xúc, tâm lý, thậm chí có thể dẫn đến sự hỗn loạn và tuyệt vọng, và mất kiểm soát cuộc đời mình.

Nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, coi sử dụng ma tuý là phạm pháp. Trong tình hình sử dụng chất gây nghiện khá phổ biến hiện nay – ví dụ trong các sàn nhảy hay quán bar – trường hợp của Nguyễn Công Trí dấy lên một thông điệp cho chúng ta: Hãy tránh xa chất gây nghiện, để bảo vệ chính bản thân mình. Chất liệu cho sáng tạo ngồn ngộn trong cuộc sống, bạn không cần chất gây nghiện cũng có thể thăng hoa tài năng.