Bậc thầy điều hương Mark Buxton tại một sự kiện chia sẻ về nước hoa Jillian Switzerland.
Trong thế giới của nghệ thuật nước hoa avant-garde, hiếm có cái tên nào nổi trội hơn Mark Buxton. Từ những năm 90, ông đã nổi danh với những mùi hương Comme des Garçons đầy táo bạo, đặt ra những tiêu chuẩn mới cho nước hoa. Các sáng tạo của ông vẫn được giới mộ điệu yêu thích dù nhiều thập kỷ trôi qua.
Giữa thế giới mà chủ nghĩa tối giản cùng phong cách quiet luxury đang thống trị, Mark Buxton như một kẻ đi ngược chiều gió với các sáng tạo hương ồn ào, phức tạp và bốc tỏa. Giám đốc Sáng tạo của Jillian hiện là người dẫn dắt đội ngũ 15 nhà điều hương của thương hiệu nước hoa cao cấp Thụy Sĩ Jillian Switzerland từ những phòng lab ở Zurich.
Chân dung nhà điều hương David Chieze.
Mark Buxton dành hàng giờ làm việc tại một phòng lab mà ông đồng thành lập cùng học trò kiêm đồng nghiệp, David Chieze. Anh là một tài năng trẻ trong ngành điều hương với tư duy sáng tạo linh hoạt, sự tận tâm với nghề và niềm đam mê dành cho nước hoa. Sở hữu sự am tường về cả hóa học lẫn nghệ thuật điều hương, những sáng tạo của anh có sự hoàn thiện tỉ mỉ đến từng chi tiết thông qua việc liên kết cấu trúc. Cùng nhau, họ tạo thành một bộ đôi ăn ý với những sáng tạo đi trước thời đại.
Trò chuyện cùng Harper’s Bazaar, Mark Buxton và David Chieze lần đầu tiên vén bức màn của thế giới nghệ thuật khứu giác, hé lộ về quá trình sáng tạo và hy vọng về tương lai của nghệ thuật nước hoa.
HARPER’S BAZAAR: Hai người bắt đầu yêu thích nước hoa từ khi nào?
MARK BUXTON: Tình yêu này bắt đầu từ lâu lắm rồi. Tôi lớn lên ở Đức và ba mẹ tôi có một nhà hàng kinh doanh đồ ăn nhanh. Đó là khi tôi khám phá ra mùi hương. Tôi thường xuyên ở trong nhà bếp và giúp đỡ các đầu bếp. Tôi không có chút hứng thú nào với việc nấu nướng, cái thu hút tôi chính là những mùi hương trong gian bếp từ thảo mộc, gia vị… Gà quay với gia vị Provence hoặc tỏi tươi với rau hành và dầu oliu luôn là những mùi hương yêu thích của tôi.
Nguồn cảm hứng cho nhiều sáng tạo nước hoa của tôi ngày nay cũng đến từ chính gian bếp. Bạn có thể không tin, nhưng tôi đến từ một gia đình không hề có nền tảng trong nghệ thuật làm hương. Thành thật mà nói, cho đến khi tôi bắt đầu việc học tại trường đào tạo điều hương 30 năm trước, tôi thậm chí không biết nước hoa tồn tại. Có thể nói tôi đã bước vào ngành công nghiệp này hoàn toàn bằng sự tình cờ.
Bộ đôi nhà điều hương Mark Buxton và David Chieze.
DAVID CHIEZE: Khi còn nhỏ, tôi thường xuyên đi du lịch đến Provence, Pháp cùng với cha mẹ mình và vẫn nhớ mãi mùi hương của cây hương thảo trên những ngọn núi vào những ngày hè ấm áp.
Tôi đã luôn yêu thích mùi hương và luôn bị cuốn hút bởi thế giới nghệ thuật điều hương. Thật không may, tôi đã không ghi danh vào được trường đào tạo nghệ thuật làm nước hoa nổi tiếng ISIPCA (Viện quốc tế cao cấp về nước hoa, mỹ phẩm và hương liệu thực phẩm). Do đó, như một cơ sở cho nghệ thuật làm nước hoa, tôi quyết định học hóa học và tốt nghiệp với bằng thạc sĩ. Sau đó, tôi sử dụng kiến thức chuyên môn của mình để làm việc bán hàng tại L’Artisan Parfumeur ở Paris trong khi vẫn kiên trì tìm cách để bước vào thế giới của nghệ thuật làm nước hoa.
May mắn thay, Bertrand Duchaufour, trưởng bộ phận điều hương của L’Artisan Parfumeur tại thời điểm đó, thấy được đam mê, tài năng và quyết tâm của tôi nên đã giới thiệu tôi cho Mark Buxton. Điều này đã thay đổi cuộc đời tôi mãi mãi.
HARPER’S BAZAAR: Nguồn cảm hứng của hai người đến từ đâu?
MARK BUXTON: Thật buồn cười khi phải thú nhận rằng nhiều sáng tạo đến từ sở thích lớn nhất của tôi hiện tại: nấu ăn. Nếu so sánh việc điều hương với nấu ăn, nó sẽ giống như việc tạo ra một loại sốt mới. Bạn liên tục kết hợp các nguyên liệu với các tỉ lệ khác nhau cho đến khi đạt được sự cân bằng.
Tôi cố gắng trải nghiệm thật nhiều để làm cho vốn sống của bản thân trở nên thật phong phú. Tôi đặc biệt yêu những trải nghiệm cao cấp. Một bữa tiệc trà tại khách sạn Sacher, Áo đã khơi nguồn cho sáng tạo hương INTANGIBLE của Jillian Switzerland.
Sáng tạo hương FALL IN LUST bởi nhà điều hương David Chieze.
DAVID CHIEZE: Tôi đoán nó đến từ việc tích lũy các cảm giác đa dạng từ tất cả các giác quan. Đó có thể là vẻ đẹp của một khung cảnh, cảm xúc khi chạm vào một cánh hoa, cảm nhận cấu trúc và màu sắc của chúng. Đôi khi, cảm hứng còn đến từ một ký ức mà tôi muốn dịch thành một hương thơm hoặc một điều hoàn toàn mới mẻ chưa từng tồn tại mà tôi muốn thử tạo ra.
Tôi yêu thích những phiêu lưu, những nơi mới, những quốc gia và văn hóa mới. Tôi cũng yêu thích vẻ đẹp trong mọi dáng hình vì vậy tôi nảy ý tưởng tìm kiếm vẻ đẹp này trong mùi hương và nước hoa. Khi cảm hứng đến, tôi sẽ viết ra một danh sách các nguyên liệu phù hợp để không quên.
Đơn cử như sáng tạo FALL IN LUST cho Jillian Switzerland, để lưu giữ mạch cảm xúc sau những chuyến trekking trong rừng thông như mùi đất ẩm, mùi rêu, mùi nhựa từ các loài cây lá kim sảng khoái, tôi đã dùng tinh dầu của các loài cây lá kim, cả rượu Absinthe để lột tả được cảm giác đê mê ấy.
Nước hoa FALL IN LUST.
HARPER’S BAZAAR: Với tư cách là những tên tuổi đứng sau nhiều hương nước hoa của các thương hiệu lớn, hai người ưu tiên việc có quyền tự chủ với các sáng tạo của mình, hay thích có một “sườn bài” từ khách hàng để bám theo?
MARK BUXTON: Tôi luôn nói điều này với David Chieze: thông tin càng ít, càng tốt. Điều đó cho chúng tôi không gian sáng tạo và làm việc theo cách của mình. Những bản tóm tắt ý tưởng cụ thể đến từng chi tiết như mô tả đối tượng khách hàng và hành vi của họ hoàn toàn vô nghĩa! Chỉ cần cho tôi một vài từ hoặc một bức tranh, một hình chụp, màu sắc hoặc một cái gì đó rất cơ bản để tạo tiền đề cho mọi ý tưởng. Thế là đủ!
Nếu bạn yêu cầu mười nhà điều hương tạo ra một loại nước hoa có mùi của màu tím, bạn sẽ nhận được mười cách hiểu khác nhau. Vì vậy, thông tin càng ít, chúng tôi càng ít bị hạn chế. Nhờ đó, 99% những loại nước hoa chúng tôi tạo ra cho các khách hàng khác nhau luôn khiến họ thỏa mãn và kinh ngạc. Hãy cung cấp càng ít thông tin càng tốt và để chúng tôi tự làm những phần việc còn lại. Đó là cách mà chúng tôi thành công.
Jillian Switzerland đã hiểu điều này khi chúng tôi thảo luận về hướng đi của thương hiệu. Họ chỉ cần nói “thiên nhiên”, “Thụy Sỹ” và chúng tôi nhanh chóng thống nhất về những mùi hương mang sự trong trẻo, tươi mới. Điều tương tự xảy ra với bộ sưu tập Signature. Họ bảo cứ cho họ xem những gì tôi có và mùi hương INTANGIBLE đã ra đời như thế. Một mùi hương hoang dại, lộng lẫy và cao quý. Tôi đặc biệt thích hình vẽ đằng sau nhãn chai, nó đã truyền tải trọn vẹn câu chuyện mà tôi muốn kể!
Sáng tạo hương INTANGIBLE bởi bậc thầy điều hương Mark Buxton.
HARPER’S BAZAAR: Hai người đã phối hợp thế nào để tạo ra những mùi hương phi thường ấy?
MARK BUXTON: Tôi đã trở thành cộng sự với David Chieze được 6 năm rồi. Tôi đã dành vài năm đầu để đào tạo David Chieze và cậu ấy sớm chứng tỏ bản thân là một nhà điều hương tài năng.
Nếu một khách hàng yêu cầu chúng tôi một loại nước hoa, họ sẽ nhận được hai cách hiểu. Một là của David Chieze và hai là của tôi. Đó là điều khiến cho mọi thứ thú vị! Mỗi nhà điều hương đều có vốn sống, trải nghiệm khác biệt cũng như cảm giác riêng đối với sản phẩm. Điều đó cũng ảnh hưởng đến quá trình chúng tôi tìm kiếm, cũng như chọn lựa nguyên liệu. Tất nhiên là chúng tôi sẽ chia sẻ ý tưởng cho nhau để cùng cải thiện. Chúng tôi không làm việc một cách độc lập, chúng tôi làm việc cùng nhau. Nhưng cuối cùng, đó vẫn là ý tưởng nguyên bản của cậu ấy, không phải của tôi, và ngược lại.
Hai thành phẩm đều được gửi đến khách hàng và họ sẽ tự chọn một cái họ nghĩ phù hợp với yêu cầu. Đôi khi là của David Chieze, đôi khi là của tôi. Đôi khi chúng tôi may mắn và họ sẽ chọn cả hai, INTANGIBLE và FALL IN LUST là những trường hợp như thế.
Jillian Switzerland yêu cả hai sắc thái hương đối lập và cả câu chuyện chúng tôi muốn truyền tải.Họ cho ra mắt cả 2 dòng nước hoa vào cuối năm 2023. Chúng tôi được giải phóng khỏi những yêu cầu thường thấy về xu hướng của thị trường, được tự do tìm kiếm nguyên liệu và có đủ thời gian để hoàn thiện sáng tạo của mình.
HARPER’S BAZAAR: Làm thế nào mà anh biết được sáng tạo hương của mình đã hoàn thiện và anh mong chúng sẽ truyền tải thông điệp gì?
DAVID CHIEZE: Tôi sẽ nói rằng chúng không bao giờ có thể được gọi là hoàn chỉnh cả. Chỉ là ở một khoảnh khắc nào đó, bạn nhận ra hợp chất đã đạt được một sự cân bằng nhất định và bất kì chất nào được thêm vào đều sẽ thay đổi thông điệp bạn muốn truyền đạt. Và khi đó, bạn có thể chọn dừng lại.
Tôi thường cố gắng chia sẻ trải nghiệm và quan điểm cá nhân thông qua các sáng tạo hương của mình. Đó là một góc nhìn được hình thành thông qua giác quan mùi và bản thân tôi vẫn còn rất nhiều điều để học. Nguồn cảm hứng từ thiên nhiên cũng ảnh hưởng lên sáng tạo của tôi: khi hỗn loạn, khi thì bình yên, nhưng tôi luôn cố gắng tìm ra sự cân bằng. Với FALL IN LUST, tôi dùng Absinthe và tinh dầu thông đỏ, tạo ra sự cân bằng giữa những nốt hương tươi mát và cay nồng, tạo thành mùi hương tôn vinh những quý ông lịch lãm.
HARPER’S BAZAAR: Các sáng tạo hương nguyên bản có vẻ như là điều khá hiếm hoi trong thị trường nước hoa hiện tại, kể cả nước hoa niche. Các anh nghĩ sao về điều này?
MARK BUXTON: Đôi khi tôi vẫn bắt gặp một nốt hương gỗ, hoa phương đông lạ mà bản thân chưa từng tiếp xúc. Đó cũng có thể một hóa chất gây ra sự biến đổi mới lạ cho mùi hương. Nhưng những phát hiện này ngày càng khan hiếm. Nhiều thương hiệu nước hoa giờ đây đã trở nên đại trà, mọi thứ đều mang hương thơm và vị ngọt tương tự nhau từ caramel và trái cây. Điển hình như sau khi La Vie est Belle xuất hiện, thị trường liền có thêm 15 biến thể của nốt hương này.
Đã từng có một sự khác biệt lớn 10 năm về trước, khi các thương hiệu nước hoa niche bắt đầu đột phá. Các ý tưởng mới liên tục nảy sinh, sự tái khám phá của những nốt hương đã bị quên lãng từ lâu như da thuộc. Những nguồn cảm hứng mới lạ du nhập từ nước hoa Trung Đông như trầm hương. Tôi vẫn nhớ cảm giác hoang mang khi lần đầu ngửi trầm hương bởi nó quá mạnh mẽ nhưng một khi bạn bắt đầu làm việc và hiểu về nguyên liệu, nó thực sự trở nên thú vị. Đó không phải là vấn đề việc kiếm tiền mà chỉ là các thương hiệu muốn một cái gì đó mới, khác biệt, một cái gì đó độc đáo, làm họ nổi bật. Đó chính là những gì nước hoa niche từng là cách đây 10 năm.
Tôi để ý trong vài năm qua, ngay khi một thứ gì đó thành công trong thị trường nước hoa niche thì các thương hiệu khác sẽ cho ra mắt một cái gì đó tương tự. Hiện tượng sao chép đã xâm chiếm cả thị trường niche. Cá nhân tôi nghĩ điều đó thật sự đáng buồn.
Như tôi luôn nói, chúng ta phải nhìn về phía trước, chúng ta nên là những người đi khắp thế giới. Đó là lý do tại sao tôi rời ngành cách đây 12 năm, vì tôi không chấp nhận được thực trạng sao chép và lan truyền các biến thể. Tôi và David Chieze không hề có bất kỳ thư viện lưu trữ mùi hương nào để tham khảo.
Chỉ có hai chúng tôi với một trợ lý và mọi thứ bắt đầu từ một trang giấy trắng. Không phải từ việc pha trộn hai công thức cũ mà phải từ con số không, đó mới là cách mà mọi thứ nên bắt đầu.
DAVID CHIEZE: Tôi có ba nguyên tắc chính để nói về nước hoa. Đó chính là cân bằng, độc bản và hiệu suất!
HARPER’S BAZAAR: Hai người quả thực là một bộ đôi rất ăn ý!
DAVID CHIEZE: Đúng vậy. Chúng tôi đều đồng thuận về sự tự do trong sáng tạo cũng như tận hưởng việc tìm kiếm và sử dụng các nguyên liệu mới hoặc bị lãng quên. Và cùng chia sẻ quan điểm rằng nước hoa không chỉ là một ngành kinh doanh mà là một loại hình nghệ thuật cao quý.
HARPER’S BAZAAR:: Anh nghĩ đâu là vẻ đẹp của nghệ thuật khứu giác?
DAVID CHIEZE: Vẻ đẹp của nó là sự kết hợp vô tận. Tôi thường hay mường tượng các nguyên liệu như một chiếc đàn piano. Khả năng kết hợp là vô hạn dù chỉ với 88 phím đàn. Chúng tôi có hàng ngàn nguyên liệu để sáng tạo và tôi có thể điều hương suốt cuộc đời mà vẫn học được điều gì đó mới mỗi ngày.
HARPER’S BAZAAR:: Như ông Mark Buxton đã đề cập trước đó, các thương hiệu nước hoa đang rơi vào vòng lặp sao chép các sản phẩm thành công. Vậy trong tương lai, các thương hiệu phải làm gì để có thể phá vỡ điều tiêu cực đó?
MARK BUXTON: Như tôi đã nói, những gì đã được làm đã được làm và chúng ta không cần phải “phát minh” lại nó. Đó là lý do tại sao chúng tôi luôn tìm kiếm nguồn nguyên liệu mới, có thể là hợp chất hóa học, có thể là các chất đến từ thiên nhiên hoặc rất hiếm.
Tôi đã nhận ra điều này khi làm việc cùng Jillian Switzerland. Chúng tôi được làm việc với các nguyên liệu tốt nhất, độc đáo nhất và chúng không nhất thiết phải đắt tiền. Không ai thực sự quan tâm đến việc tinh dầu của bạn chi phí bao nhiêu. Đó là điều hay ho nhất của dòng nước hoa niche.
Điều tuyệt nhất của Jillian Switzerland chính là triết lý và cam kết của thương hiệu: Mang đến những tinh tuý của thiên nhiên cho con người, và từ đó khuyến khích và thúc đẩy họ kết nối và gắn bó với thiên nhiên. Thương hiệu của chúng tôi cam kết sử dụng 100% lợi nhuận cho việc trồng rừng ở các nước đang phát triển, bắt đầu từ Việt Nam. Jillian Switzerland là sân chơi của sự tự do, nghệ thuật và tầm nhìn. Chúng ta phải nhìn về phía trước và thực sự tự do trong sáng tạo.
Chúng tôi thử nghiệm rất nhiều với các loại nguyên liệu lạ và tự dùng chúng mỗi ngày, và khiến mọi người phải tò mò với một mùi hương lạ mà họ chưa từng ngửi thấy trước đây. Các yếu tố bất ngờ, đó là những gì chúng tôi đang tìm kiếm. Chỉ cần mở to mắt quan sát những gì đang diễn ra, nhìn xa về phía trước và cố gắng làm điều mới mẻ. Đó là chìa khóa của sự thành công!
HARPER’S BAZAAR: Xin cảm ơn ông Mark Buxton và anh David Chieze vì cuộc trò chuyện này!
ĐỌC THÊM VỀ THẾ GIỚI NƯỚC HOA:
VÌ SAO “CÁI MŨI” LÀM NƯỚC HOA NICHE JILLIAN ƯU ÁI THỊ TRƯỜNG VIỆT
BẠN BIẾT GÌ VỀ NHỮNG CÁI TÊN KHUẤY ĐẢO XU HƯỚNG NƯỚC HOA NICHE
Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar
