Tàng Hải Truyện, Nguyệt Lân Ỷ Kỷ chiếu rọi hào quang vào gấm Phù Quang

Một tạo hình của nhân vật Lộ Vu Y (Cúc Tịnh Y đóng) trong phim Nguyệt Lân Ỷ Kỷ làm từ gấm Phù Quang, còn gọi là Phù Quang cẩm. Ảnh: Weibo

Sau Thục Cẩm Nhân Gia (2024) giúp khán giả bước vào hành trình khám phá gấm Thục (Thục cẩm), một kỹ thuật dệt gấm đã được định danh là di sản phi vật thể Trung Quốc, thì các bộ phim Tàng Hải Truyện (2025) và Nguyệt Lân Ỷ Kỷ (chưa chiếu) dự kiến sẽ giúp hồi sinh sự quan tâm đến gấm Phù Quang, khi các đoàn làm phim mạnh dạn sử dụng chất liệu này để làm trang phục cho các nhân vật trên phim.

Bảo vật tiến vua khiến thiên tử cũng phải si mê

Gấm Phù Quang dưới ánh nắng. Ảnh: Weibo

Được ghi chép trong sách Đỗ Dương Tạp Biên (杜阳杂编), vào năm Bảo Lịch, niên hiệu của vua Đường Kính Tông (tức năm 825 sau Công nguyên), nước Cao Xương dâng tặng áo choàng làm từ gấm Phù Quang. Miêu tả cho rằng loại gấm này tinh khiết đến độ phẩm nhuộm tím từ biển sâu không thể nhuốm màu nó. Trên nền gấm Phù Quang được thêu hình rồng phượng bằng chỉ tơ ngũ sắc, đính kết với trân châu chín màu.

Khi nhà vua khoác áo gấm Phù Quang cưỡi ngựa săn bắn, ánh nắng buổi sớm chiếu rọi lên mặt gấm, sắc gấm rực rỡ lung linh như chuyển động, khiến người nhìn phải lóa mắt. Tuy nhiên, Hoàng đế vốn đã thấy nhiều thứ trân bảo cũng chưa thật sự xem trọng nó.

Mãi đến một hôm, khi Hoàng đế đang săn mồi thì bất chợt gặp cơn mưa lớn. Chiếc áo gấm này vẫn không hề bị thấm nước. Nhìn sự dị thường này, lúc đó hoàng đế mới phải nhận ra sự đặc biệt của chất liệu gấm: “Quả là kỳ vật hiếm thấy trong đời.”

Vậy gấm Phù Quang (浮光锦) là gì?

Gấm Phù Quang (Phù Quang cẩm) được cho là một trong những kiệt tác dệt lụa tinh xảo trong lịch sử Trung Hoa cổ đại. Đặc trưng của loại vải này là có bề mặt óng ánh, tạo cảm giác như ánh sáng đang trôi nổi hoặc nhảy múa trên bề mặt vải. Cái tên Phù Quang chính là gợi lên cảm giác ánh sáng mơ hồ này.

Loại gấm Phù Quang như nước. Ảnh: Weibo

Trong văn hóa châu Á, tơ lụa có tổng cộng 14 kiểu dệt cổ điển: lăng, la, sầu, đoạn, châu, phưởng, sa, quán, tiêu, cát, nhung, nê, đề, và cẩm. Điểm khác biệt giữa chúng chủ yếu nằm ở cấu trúc vải và công nghệ dệt.

Gấm/cẩm có cấu trúc phức tạp nhất. Trong khi các kiểu dệt lụa khác thường trơn và được tạo hình họa tiết bằng cách thêu, gấm có họa tiết dệt trực tiếp vào trong sớ vải. Vì họa tiết này vải gấm có mặt trước khác biệt với mặt sau. Tấm vải gấm có họa tiết sinh động, nhưng lại không bị gồ lên như họa tiết thêu tay, vẫn duy trì được độ mỏng manh mà không bị nặng so với các loại lụa đính kết. Dùng làm vải may gối hay quần áo tạo cảm giác rất dễ chịu khi mặc.

Bên cạnh đó, do họa tiết được dệt chìm vào trong sớ vải, nó không cản trở độ óng ánh của chất liệu lụa tơ tằm. Bởi đặc trưng của sợi lụa tơ tằm là cấu trúc giống như lăng kính tam giác, vải dệt từ lụa tơ tằm cũng có đặc tính khúc xạ ánh sáng tạo ra vẻ đẹp lóng lánh.

Dựa trên những hình ảnh và miêu tả từ sách sử, gấm Phù Quang có khả năng chống nước có lẽ vì cách dệt lụa rất chặt tay, không dễ dàng để lọt nước. Bên cạnh đó, sợi lụa dùng để dệt gấm này có lẽ rất mỏng, không dùng lụa thô, như vậy mới tạo được cảm giác mỏng như cánh ve.

难怪古代大小姐们会为了一批布料大打出手，这也太美了！#浮光锦 #博物馆 #天才机位已就位 pic.twitter.com/lCHVou9hML
— Jasmine（互fo） (@lihuan0209) June 11, 2025

Gấm nói chung và gấm Phù Quang nói riêng là biểu tượng của quyền lực và địa vị xã hội

Từ xa xưa, gấm vóc không đơn thuần là trang phục, nó là biểu tượng quyền lực, là minh chứng cho địa vị, danh dự và cả sinh mệnh gia tộc. Các cuộc đấu đá chốn hậu cung đều là vì sinh tồn, vì dòng họ phía sau tấm rèm vàng. Ai cũng hiểu điều đó.

Nhắc đến gấm Phù Quang, giới xem phim Trung Quốc phải nhớ đến chi tiết trong phim Chân Hoàn Truyện.

An Lăng Dung tặng Chân Hoàn hai cuộc gấm Phù Quang quý hiếm. Tuy nhiên Chân Hoàn lại tặng một ít cho Hoán Bích, người ngoài mặt là thị nữ, mặt trong là muội muội cùng cha khác mẹ của mình. Không ngạc nhiên khi An Lăng Dung giận tím mặt khi thấy Hoán Bích khoác lên mình chiếc áo từ thứ gấm quý giá này. Bởi một nha hoàn lại dám mặc thứ vải được ngự ban.

Vẻ đẹp của loại vải này đủ để làm lu mờ cả địa vị và trong hậu cung. Cái đẹp đôi khi là lý do thật sự khiến người ta ganh ghét, chứ không phải vì một nam nhân nào cả.

Một tấc gấm đáng giá ngàn vàng

Khi Tàng Hải (Tiêu Chiến) đến gặp Vĩnh Dung vương gia, chàng mặc trang phục làm từ gấm Phù Quang do Bình Tân Hầu ban tặng. Ảnh: Weibo

Sở dĩ cổ nhân có câu “lụa là gấm vóc, vàng bạc châu báu”, bởi ám chỉ rằng lụa tơ tằm xưa kia là một bảo vật. Trung Quốc cũng có câu “tấc gấm tấc vàng”.

Tên gọi Phù Quang không chỉ là một ẩn dụ thi vị. Bởi gấm sở hữu ánh sắc dịu dàng như ánh sáng trôi nổi, nhờ cấu trúc sợi lụa cao cấp phản xạ ánh sáng ở nhiều góc độ. Cảm giác khi chạm tay vào là sự mịn màng, thanh thoát như gợn sóng. Nhờ những đặc điểm độc đáo đó, trong lịch sử, gấm Phù Quang thường được dành riêng để may lễ phục cung đình, áo choàng nghi lễ hoặc phục trang trình diễn mang tính nghi thức cao quý.