Hành trình 30 ngày chuyển hóa di sản thành nghệ thuật
Tại Bảo Lộc trong tiết trời tháng 12 mờ sương, Nhà máy Chè Cổ 1927 – một di tích công nghiệp trăm năm tuổi – trở thành sân khấu của một cuộc đối thoại đầy cảm xúc giữa ký ức, lao động và vẻ đẹp bản địa. 1927 Show: Mỹ Cảm Trong Sương, nằm trong khuôn khổ Lễ hội Trà Quốc tế World Tea Fest 2025, đã khép lại sau ba ngày biểu diễn (5–7/12/2025) cùng hàng loạt phản hồi tích cực từ du khách và cộng đồng địa phương.
Tác phẩm không chỉ là một buổi diễn, mà là kết tinh của 30 ngày sáng tác liên tục từ hơn 20 nghệ sĩ đang lưu trú tại Trại sáng tác Thổi Hồn Trà Vào Di Sản. Trong suốt một tháng sống trong lòng di sản, các nghệ sĩ lắng nghe tiếng máy cũ, chạm vào lớp tường ghi dấu thời gian, trò chuyện với người công nhân gắn bó cả đời với trà, để rồi từ đó khơi mở một hệ thẩm mỹ đặc biệt: cái đẹp của lao động, của hơi ấm ký ức và của những điều lặng im.
Không có kịch bản soạn sẵn, không một câu chuyện nào được dựng từ trước, Mỹ Cảm Trong Sương được tạo ra theo phương pháp sáng tác hiếm gặp: Chất liệu có trước – kịch bản có sau; Cảm xúc có trước – câu chuyện có sau. Nhà máy trở thành “đồng biên kịch”; từng góc ánh sáng, vệt rêu, mảng tường sứt mẻ đóng vai trò là chất liệu hình thành mạch cảm xúc. Khán giả không nghe kể một câu chuyện, mà bước vào một trường cảm giác nơi mọi chuyển động đều được gợi mà không giải thích.
Từ đầu đến cuối, tác phẩm dẫn dắt người xem đi qua ba tầng trải nghiệm:
- Hồn Đất – Đồi chè, thổ nhưỡng, khí hậu B’Lao – nền tảng sinh tồn của vùng đất
- Hồn Nghề – Người công nhân, những bàn tay thô ráp và ký ức về một thời sản xuất
- Trà Thức – Văn hóa thưởng trà của người Việt, như một nghi lễ tinh thần.
Mỗi cảnh diễn được đặt vào đúng vị trí không gian vốn có: khu phơi chè, dãy máy ép, hành lang gỗ, sân nhà máy. Nhờ đó, khán giả cảm nhận được sự giao thoa giữa diễn xướng và đời sống, giữa hiện tại và quá khứ. Sự kiện cũng thể hiện được sức hút từ một chương trình nghệ thuật đậm tính bản địa. Trong ba ngày, chương trình ghi nhận khoảng 200 lượt khách tham quan mỗi ngày, với hai suất diễn liên tục. Mỗi suất thu hút từ 80 đến 90 khán giả – một con số ấn tượng đối với loại hình nghệ thuật thực cảnh.
Khảo sát nhanh cho thấy: 60% khán giả là khách du lịch đến từ các tỉnh thành, 40% là người dân địa phương. Đáng chú ý, đa số khán giả biết đến chương trình qua các nền tảng truyền thông xã hội, đặt vé trực tuyến qua các hệ thống bán vé Quickom và Ticketbox. Sau buổi diễn, nhiều người chia sẻ mong muốn chương trình được duy trì định kỳ như một thương hiệu văn hóa của Bảo Lộc, nơi du khách có thể thưởng trà trong một không gian nghệ thuật đúng nghĩa.
Đội ngũ nghệ sĩ – những sợi chỉ dệt nên không gian cảm xúc của 1927 Show: Mỹ Cảm Trong Sương
Sự thành công của Mỹ Cảm Trong Sương nằm ở hợp lực sáng tạo từ ba khối nghệ sĩ: trình diễn, thị giác và mỹ thuật. Trong khối trình diễn, đạo diễn Nguyễn Duy Thành và biên đạo Thịnh Tiêu tạo nên ngôn ngữ chuyển động vừa nguyên sơ vừa đương đại. Âm nhạc là sự hội tụ bất ngờ giữa tiếng trống gõ thô mộc của Long Đinh, handpan và bộ gõ của Nguyễn Hữu Phúc, âm nhạc điện tử của Lamie Nguyễn và hơi thở truyền thống từ tiếng đàn kìm của Nguyễn Hiệp. Giọng hát Phạm Trần Phương dẫn dắt không khí tự sự và da diết.
Đội ngũ nghệ sĩ chuyển động gồm nhiều gương mặt trẻ như Nguyễn Mạnh Giang, Nguyễn Đỗ Quốc Khanh, Cao Nguyễn Thị Kim Hà hay Trần Nguyễn Tú Uyên, những người trực tiếp trở thành “thanh âm của không gian”.
Ở mảng thị giác, Nghệ sĩ Nguyễn Đức Phương (Phương Giò) tạo sắp đặt bằng vật liệu tìm thấy ngay trong nhà máy: lưới sắt, gỗ cũ, surplus của xưởng. Chúng như dấu lặng giúp khán giả ngưng tụ cảm xúc.
Song song đó, khu triển lãm vẫn tiếp tục mở cửa hằng ngày tại nhà máy, gồm tranh màu nước của họa sĩ quốc tế Lafe (Thái Lan), tranh của họa sĩ Lê Ngọc Quỳnh, tác phẩm nhiếp ảnh của Nguyễn Văn Thương và Hoàng Lê Giang. Đây là phần mở rộng cho trải nghiệm xem diễn, kéo dài dư âm của ký ức thị giác.
1927 Show: Mỹ Cảm Trong Sương không biến di sản thành phông nền, mà khơi dậy sự sống của chính nó. Những tiếng máy như vang dội trở lại; hơi nước, hương trà, âm thanh bàn chân chạm lên nền đất cũ tạo thành “địa tầng thẩm mỹ” mà khán giả không chỉ nhìn thấy, mà còn ngửi, chạm, sống trong nó. Đây là minh chứng rằng nghệ thuật không cần rời khỏi di sản để trở nên mới. Ngược lại, chính di sản – trong khoảnh khắc được thắp sáng – trở thành một dạng mỹ cảm mới: nhẹ như sương, bảng lảng, nhưng thấm vào lòng.
Với khởi đầu đầy dấu ấn, chương trình mở ra hy vọng về một hình thức bảo tồn di sản thông qua nghệ thuật đương đại, nơi ký ức trăm năm không đóng băng, mà tiếp tục kể chuyện theo cách của hiện tại.
NHỮNG TRIỂN LÃM HAY VỀ VĂN HÓA VIỆT:
THEO DÒNG FESTIVAL THĂNG LONG HÀ NỘI VÀ NGÀY DI SẢN VĂN HÓA VIỆT NAM, KHÁM PHÁ BẢO VẬT TIỀN TRIỀU CHỐN KINH KÌ
TRIỂN LÃM ÁNH SÁNG SOI CHIẾU NỘI TÂM QUA NGHỆ THUẬT IN TRÊN VẢI
TRIỂN LÃM MIỆT CÙ LAO: TÌNH YÊU GỬI TỚI MIỀN TÂY CỦA NGUYỄN MINH CÔNG
Harper’s Bazaar Vietnam
